موزه فرش ایران، یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی و هنری ایران است که با هدف معرفی و نگهداری از میراث غنی هنر بافندگی کشور تأسیس شده و در طول سال‌ها توانسته است به یکی از جاذبه‌های برجسته فرهنگی تهران تبدیل شود. این موزه که در سال 1356 خورشیدی به دستور فرح پهلوی افتتاح شد، با معماری خاص و مجموعه‌ای از فرش‌های باارزش، تاریخ هنر فرش‌بافی در ایران را به نمایش می‌گذارد و مخاطبان ایرانی و خارجی را با زیبایی و ظرافت‌های هنر ایرانی آشنا می‌سازد.
موزه فرش ایران در ضلع شمالی پارک لاله تهران، یکی از نقاط پررفت‌وآمد و فرهنگی شهر واقع شده است. این موزه با ساختمان خاص و جذابی طراحی شده که در معماری آن از هنر فرش الهام گرفته شده است. معماری این بنا، از نمای بیرونی تا فضاهای داخلی، همگی با الهام از نقش و نگار فرش ایرانی ساخته شده‌اند و احساس زیبایی و آرامش را به بازدیدکنندگان منتقل می‌کنند.
طراحی بیرونی ساختمان شبیه به دار قالی است و ستون‌های آن همچون تار و پود قالی به نظر می‌رسند، که این نمادگرایی به خوبی بیانگر ارتباط عمیق این مکان با هنر فرش‌بافی است. همچنین، استفاده از رنگ‌های گرم و آرامش‌بخش در فضای داخلی موزه، به گونه‌ای انتخاب شده‌اند که هماهنگی با روحیه هنر فرش ایرانی و ایجاد احساس لطافت و صمیمیت را به بازدیدکنندگان القا می‌کنند.
مجموعه‌ای از فرش‌های قدیمی و باارزش در این موزه نگهداری می‌شود که هر یک از آن‌ها نمایانگر بخشی از تاریخ و فرهنگ ایران زمین است. فرش‌های موجود در این موزه از دوران صفویه، قاجار و پهلوی به نمایش گذاشته شده‌اند و تنوع طرح و نقش‌های آن‌ها چشم هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. از فرش‌های مشهور این مجموعه می‌توان به فرش‌هایی با نقش‌های شاهنامه، گل و مرغ، شکارگاه، بته جقه، لچک و ترنج اشاره کرد. هر کدام از این فرش‌ها داستان‌ها و روایت‌های خاص خود را دارند و می‌توانند بازدیدکنندگان را با تاریخ و فرهنگ ایران آشنا کنند. بسیاری از فرش‌های این موزه دارای ارزش هنری و تاریخی بالا هستند و توسط هنرمندان برجسته ایرانی بافته شده‌اند.
در بخش‌های مختلف موزه فرش ایران، می‌توان شاهد نمایشگاه‌های موضوعی و فصلی نیز بود. این نمایشگاه‌ها معمولاً به مناسبت‌های خاص یا به منظور ارائه سبک‌های مختلف فرش‌بافی ایران برگزار می‌شوند. در این نمایشگاه‌ها، فرش‌هایی از مناطق مختلف ایران از جمله کرمان، تبریز، کاشان، اصفهان، خراسان، کردستان و فارس به نمایش گذاشته می‌شود که هر یک با ویژگی‌ها و خصوصیات منحصربه‌فرد خود نمایانگر سبک‌های گوناگون فرش‌بافی در نقاط مختلف کشور هستند. این نمایشگاه‌ها فرصتی را برای بازدیدکنندگان فراهم می‌کنند تا با تنوع فرهنگی و هنری ایران در زمینه بافندگی آشنا شوند و به درک بهتری از تأثیر فرهنگ و جغرافیا بر هنر فرش‌بافی دست یابند.
علاوه بر بخش‌های نمایشگاهی، موزه فرش ایران دارای یک کتابخانه تخصصی در زمینه فرش‌بافی و نساجی است که یکی از منابع بسیار ارزشمند برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به این هنر به شمار می‌آید. در این کتابخانه، کتاب‌ها و نشریات مختلفی در زمینه تاریخچه فرش، تکنیک‌های بافندگی، نقش‌ها و طرح‌های مختلف فرش، سبک‌های هنری و مناطق تولید فرش موجود است. کتابخانه موزه فرش ایران منبعی جامع برای کسانی است که به صورت تخصصی در زمینه هنر فرش‌بافی فعالیت می‌کنند و به دنبال کسب اطلاعات دقیق و علمی هستند. همچنین، در این کتابخانه به پژوهشگران امکان استفاده از اسناد و مدارک تاریخی مرتبط با فرش‌بافی و آثار به جای مانده از هنرمندان گذشته داده می‌شود.
کارگاه‌های آموزشی نیز یکی از بخش‌های مهم و فعال موزه فرش ایران است که در آن‌ها به آموزش تکنیک‌ها و مهارت‌های مختلف بافندگی و طراحی فرش پرداخته می‌شود. این کارگاه‌ها برای گروه‌های سنی مختلف و سطوح مهارتی متفاوت برگزار می‌شوند و می‌توانند فرصتی برای یادگیری عملی و تجربه مستقیم هنر فرش‌بافی باشند. در این کارگاه‌ها، شرکت‌کنندگان با ابزارهای بافندگی آشنا می‌شوند، روش‌های طراحی و اجرای نقش‌ها را یاد می‌گیرند و در نهایت بافندگی یک نمونه فرش کوچک را تجربه می‌کنند. این تجربه آموزشی نه تنها برای علاقه‌مندان به هنر فرش، بلکه برای همه افرادی که به دنبال درک و تجربه هنرهای سنتی ایرانی هستند، جذاب و آموزنده است.
همچنین موزه فرش ایران به منظور افزایش آگاهی عمومی و معرفی بیشتر هنر فرش‌بافی ایرانی، برنامه‌های مختلف فرهنگی و هنری نیز برگزار می‌کند. این برنامه‌ها شامل نشست‌ها، سمینارها و سخنرانی‌ها با حضور اساتید و پژوهشگران برجسته در حوزه هنر و فرش‌بافی است. این جلسات به تبادل نظر و انتقال دانش در زمینه‌های مختلف فرش‌بافی کمک می‌کنند و فرصتی را برای علاقه‌مندان به این هنر فراهم می‌آورند تا با جنبه‌های مختلف و تخصصی فرش‌بافی آشنا شوند.
بخش مرمت موزه فرش ایران یکی دیگر از بخش‌های کلیدی و حائز اهمیت این مجموعه است. این بخش مسئولیت نگهداری، مرمت و حفظ فرش‌های تاریخی را بر عهده دارد. مرمت فرش‌های قدیمی به دلیل حساسیت بالای این هنر، نیازمند مهارت و تخصص ویژه‌ای است و کارشناسان و متخصصان مرمت در این بخش با دقت و حوصله فراوان به نگهداری و مرمت آثار مشغول هستند. مرمت فرش‌های قدیمی نه تنها به منظور حفظ این آثار هنری بلکه به منظور زنده نگه داشتن این بخش از میراث فرهنگی ایران انجام می‌شود. بخش مرمت موزه فرش ایران با توجه به مهارت‌های سنتی و استفاده از تکنیک‌های نوین مرمت، به حفظ و ماندگاری آثار ارزشمند این موزه کمک می‌کند.
از آنجا که موزه فرش ایران دارای مجموعه‌ای از فرش‌های بسیار ارزشمند است، این مکان همواره مورد توجه گردشگران خارجی نیز بوده است. بازدیدکنندگان خارجی که علاقه‌مند به آشنایی با فرهنگ و هنر ایران هستند، با دیدن این مجموعه شگفت‌انگیز به بخشی از میراث فرهنگی و هنری ایران دست می‌یابند. فرش ایرانی به عنوان یکی از شناخته‌شده‌ترین نمادهای فرهنگی ایران در سراسر جهان محسوب می‌شود و موزه فرش ایران فرصتی را فراهم می‌کند تا گردشگران خارجی با اصالت و زیبایی این هنر آشنا شوند و از نزدیک به تماشای آثار هنری اصیل ایرانی بپردازند.
در نهایت، موزه فرش ایران علاوه بر وظایف هنری و فرهنگی خود، در زمینه ترویج و حفاظت از هنر فرش‌بافی نیز نقش بسزایی ایفا می‌کند. با گذشت زمان و با ظهور سبک‌های مدرن و تغییرات در شیوه‌های زندگی، هنر فرش‌بافی با چالش‌هایی روبرو شده است. موزه فرش ایران با انجام فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی و همچنین برگزاری نمایشگاه‌ها و کارگاه‌های آموزشی، به حفظ و زنده نگه داشتن این هنر ملی کمک می‌کند و به نسل‌های جدید آموزش می‌دهد که ارزش‌های فرهنگی و هنری خود را حفظ کنند.