موزه ایران باستان یکی از برجسته‌ترین و کهن‌ترین موزه‌های ایران است که در مرکز تهران واقع شده و به نمایش آثار تاریخی و فرهنگی باستانی ایران می‌پردازد. این موزه به عنوان بخشی از مجموعه موزه ملی ایران شناخته می‌شود و نماینده‌ای از تاریخ چند هزار ساله این سرزمین است. موزه ایران باستان که در سال ۱۳۱۶ افتتاح شد، با هدف جمع‌آوری، نگهداری، و نمایش آثار تاریخی و باستانی از دوره‌های مختلف تمدن ایران تأسیس شد و امروزه به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز پژوهشی و فرهنگی کشور مطرح است.
ساختمان موزه با طراحی منحصر به فردش، الهام گرفته از معماری ساسانی و به ویژه طاق کسری است که در شهر تیسفون قرار داشت. این معماری بی‌نظیر، بازدیدکنندگان را از همان لحظه ورود به فضای موزه، با حس و حال ایران باستان و شکوه و عظمت تمدن‌های گذشته ایران آشنا می‌کند. معمار این بنا، آندره گدار، معمار و باستان‌شناس مشهور فرانسوی بود که نقشی برجسته در طراحی و ساخت این موزه ایفا کرد. این بنا به گونه‌ای طراحی شده که هم به لحاظ معماری یادآور آثار باستانی ایران باشد و هم بتواند محیطی مناسب برای نمایش آثار باستانی و فرهنگی فراهم آورد.
موزه ایران باستان در دو طبقه ساخته شده و در طول دهه‌ها به مکانی برای نمایش آثار باستانی متعددی از دوره‌های مختلف تاریخ ایران تبدیل شده است. این موزه دارای دو بخش اصلی است: بخش پیش از اسلام و بخش پس از اسلام. بخش اول موزه به نمایش آثار دوره‌های مختلف پیش از تاریخ و دوره‌های مختلف باستانی ایران از جمله تمدن‌های ایلامی، هخامنشی، اشکانی و ساسانی اختصاص دارد. بخش دوم نیز به نمایش آثار دوره‌های اسلامی از زمان ظهور اسلام در ایران تا دوره قاجار می‌پردازد.
در بخش پیش از اسلام موزه ایران باستان، آثار تاریخی مربوط به دوره‌های پیش از تاریخ تا پایان دوره ساسانی به نمایش گذاشته شده‌اند. این بخش شامل اشیاء و ابزارهای سنگی، ظروف سفالی، جواهرات، مجسمه‌ها و آثار هنری است که از مناطق مختلف ایران به دست آمده‌اند. یکی از برجسته‌ترین آثار این بخش، آثار مربوط به تمدن‌های ایلامی است. تمدن ایلامی که یکی از کهن‌ترین تمدن‌های ایران به شمار می‌رود، دارای آثار بی‌نظیری از جمله مهرها، تندیس‌ها و لوح‌های سنگی است که بسیاری از آن‌ها در این موزه نگهداری می‌شوند. این آثار نه تنها نمایانگر تاریخ و فرهنگ غنی ایلامی هستند، بلکه به بازدیدکنندگان امکان می‌دهند تا با یکی از اولین تمدن‌های ایران آشنا شوند.
بخش هخامنشی موزه ایران باستان نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هخامنشیان به عنوان یکی از بزرگ‌ترین و قدرتمندترین امپراتوری‌های تاریخ ایران، آثار تاریخی بسیاری را به جا گذاشته‌اند که در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند. از جمله این آثار می‌توان به لوح‌های سنگی، جواهرات، ظروف فلزی و سفالی اشاره کرد که از تخت جمشید و دیگر مناطق تاریخی ایران به دست آمده‌اند. این آثار به خوبی نمایانگر شکوه و عظمت دوران هخامنشی و توانایی‌های هنری و فرهنگی این امپراتوری هستند.
از دوره اشکانی و ساسانی نیز آثار متعددی در این موزه به نمایش گذاشته شده‌اند. دوره اشکانی و ساسانی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخی ایران به شمار می‌روند و آثار به جا مانده از این دوره‌ها نشان‌دهنده پیشرفت‌های چشمگیر در زمینه هنر، معماری، دین و فرهنگ ایران هستند. از جمله آثار مهم این دوره‌ها می‌توان به نقش‌برجسته‌ها، مجسمه‌ها، ظروف سفالی و فلزی و سکه‌ها اشاره کرد. این آثار نمایانگر تاریخ پرافتخار ایران در دوران باستان و اهمیت این دو امپراتوری در تاریخ جهان هستند.
در بخش پس از اسلام موزه ایران باستان، آثار مربوط به دوره‌های اسلامی به نمایش گذاشته شده‌اند. این بخش شامل آثار هنری و تاریخی مربوط به دوران مختلف پس از ورود اسلام به ایران است. از جمله این آثار می‌توان به نسخه‌های خطی قرآن، ظروف فلزی و سفالی، کاشی‌های تزئینی و جواهرات اشاره کرد. هنر اسلامی ایران در این دوره‌ها به اوج خود رسید و آثار هنری این دوره‌ها نمایانگر ترکیب فرهنگ ایرانی و اسلامی هستند. به ویژه کاشی‌کاری‌ها و نسخه‌های خطی قرآن، که با دقت و هنرمندی خاصی ساخته شده‌اند، از جمله برجسته‌ترین آثار هنری این بخش به شمار می‌روند.
یکی از جالب‌ترین بخش‌های موزه ایران باستان، بخش آثار مربوط به دوران صفوی و قاجار است. دوره صفوی یکی از مهم‌ترین دوره‌های تاریخ ایران به شمار می‌رود و در این دوره، هنر و فرهنگ ایرانی به اوج خود رسید. آثار هنری این دوره که در موزه به نمایش گذاشته شده‌اند، شامل نسخه‌های خطی نفیس، ظروف فلزی و سفالی، جواهرات و فرش‌های ایرانی هستند. از دوره قاجار نیز آثار متعددی از جمله لباس‌های سنتی، جواهرات و سکه‌ها به نمایش گذاشته شده‌اند که نشان‌دهنده تغییرات فرهنگی و هنری ایران در این دوره هستند.
موزه ایران باستان نه تنها به نمایش آثار باستانی و فرهنگی می‌پردازد، بلکه به عنوان یک مرکز پژوهشی نیز فعالیت می‌کند. بسیاری از پژوهشگران و باستان‌شناسان داخلی و خارجی از این موزه به عنوان یک منبع تحقیقاتی ارزشمند استفاده می‌کنند. کتابخانه تخصصی موزه نیز دارای مجموعه‌ای از کتب و مقالات تخصصی در زمینه باستان‌شناسی، تاریخ و هنر ایران است که برای پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران بسیار مفید است. این کتابخانه به عنوان یکی از منابع مهم پژوهشی در زمینه تاریخ و فرهنگ ایران شناخته می‌شود و به پژوهشگران این امکان را می‌دهد تا به اطلاعات و منابع ارزشمندی دسترسی داشته باشند.
یکی دیگر از ویژگی‌های برجسته موزه ایران باستان، برگزاری نمایشگاه‌های موقت است. این نمایشگاه‌ها به نمایش آثار باستانی جدید و کشفیات جدید باستان‌شناسی از مناطق مختلف ایران می‌پردازند و به بازدیدکنندگان این فرصت را می‌دهند تا با جدیدترین یافته‌های علمی و باستان‌شناسی آشنا شوند. این نمایشگاه‌ها به طور منظم برگزار می‌شوند و بازدیدکنندگان را با جنبه‌های مختلف تاریخ و فرهنگ ایران آشنا می‌کنند.
موزه ایران باستان همچنین به برگزاری کارگاه‌ها و نشست‌های علمی مختلف در زمینه باستان‌شناسی و تاریخ می‌پردازد. این نشست‌ها و کارگاه‌ها با حضور متخصصان و صاحب‌نظران در زمینه باستان‌شناسی برگزار می‌شوند و به بررسی موضوعات مختلفی از جمله تاریخ ایران باستان، هنرهای باستانی، دین و فرهنگ ایران در دوران مختلف می‌پردازند. این برنامه‌ها به تعمیق دانش بازدیدکنندگان کمک می‌کنند و به تبادل نظر و گفت‌وگو میان پژوهشگران و علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ ایران می‌انجامند.
بازدید از موزه ایران باستان، فرصتی برای آشنایی با تاریخ کهن و فرهنگ غنی ایران است. این موزه نه تنها به نمایش آثار هنری و تاریخی می‌پردازد، بلکه به بازدیدکنندگان امکان می‌دهد تا با جنبه‌های مختلف تمدن ایران در طول هزاران سال آشنا شوند. آثار به نمایش گذاشته شده در این موزه نمایانگر شکوه و عظمت تمدن‌های مختلف ایران هستند و بازدید از آن به هر کسی که به تاریخ و فرهنگ ایران علاقه‌مند است، توصیه می‌شود.
موزه ایران باستان به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز فرهنگی و پژوهشی ایران، نقش بسیار مهمی در حفظ و معرفی میراث فرهنگی ایران ایفا می‌کند. این موزه با نمایش آثار باستانی از دوره‌های مختلف تاریخ ایران، به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد تا با تاریخ و فرهنگ غنی این سرزمین آشنا شوند و به درک عمیق‌تری از تمدن‌های کهن ایران دست یابند.
در نهایت، موزه ایران باستان نه تنها به عنوان یک مرکز فرهنگی و هنری، بلکه به عنوان یک نماد از پیوند میان گذشته و حال در جامعه ایرانی شناخته می‌شود. این موزه با نمایش آثاری که نمایانگر شکوه و عظمت تمدن‌های گذشته ایران هستند، به بازدیدکنندگان این امکان را می‌دهد که به سفری در زمان بپردازند و با دستاوردهای فرهنگی و هنری ایرانیان در طول تاریخ آشنا شوند. موزه ایران باستان به عنوان یک مکان مقدس و فرهنگی، جایی است که بازدیدکنندگان نه تنها با آثار باستانی آشنا می‌شوند، بلکه با روح و هویت تاریخی ایران نیز ارتباط برقرار می‌کنند.